W tym roku po raz pierwszy nasze Muzeum będzie czynne 11 listopada. Tym, którzy planują w tym dniu zobaczyć wystawy w Gmachu Głównym szczególnie polecam ekspozycję Sztuka Legionów Polskich.
W holu Gmachu Głównego przygotowaliśmy również specjalny pokaz przechowywanych na co dzień w magazynach Muzeum kurtek ułańskich, czapek, szabel, karabinów oraz orłów do czapek wojskowych noszonych przez żołnierzy Legionów Polskich, Polskiej Siły Zbrojnej, Legionu Bajończyków, Armii Polskiej we Francji, Legionu Pułaskiego i Korpusów Polskich na Wschodzie.
Jedna z prezentowanych pamiątek będzie miała swoją premierę. Dzięki uprzejmości Teresy Romer i jej syna Marka Nitoslawskiego, mieszkających w Kanadzie, otrzymaliśmy w czerwcu tego roku proporczyk do lancy używany w Polskim Pułku Ułanów dowodzonym przez płk. Bolesława Mościckiego.
Pułk w 1917 roku walczył na froncie wschodnim z Niemcami, w składzie II Korpusu Kawalerii rosyjskiej, następnie wszedł w skład I Korpusu Polskiego dowodzonego przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Od czasu bitwy stoczonej 24 lipca 1917 roku zwany był Krechowieckim.
Historia tego amarantowo-białego proporczyka jest niezwykła. Używany był przez ułana Maurycego Wańkowicza (1893–1918), który poległ 18 maja w potyczce z bolszewikami. Wiadomość o śmierci brata tak opisała w swoich wspomnieniach Zofia Wańkowiczówna:
W maju 1918, Ziuta pracowała w szpitalu twierdzy w Bobrujsku, gdzie stał cały sztab Pierwszego Korpusu gen. Dowbóra-Muśnickiego. W połowie maja wyruszyła z naczelną siostrą na objazd czołówek szpitala. Po powrocie, na stacji w Bobrujsku czekał na nią krewny, Bolesław Wańkowicz. Zawiadomił ją o śmierci ukochanego brata Morysia, ułana krechowieckiego, który 18-go maja zginął w potyczce z oddziałem bolszewickim. W cztery dni później, nastąpiło rozbrojenie przez Niemców polskiej twierdzy w Bobrujsku. W tych tragicznych okolicznościach Ziuta chciała, w ślad za oficerami takimi jak Bronek Romer przedrzeć się przez Rosję ogarniętą rewolucją, via Murmańsk, do polskich ził zbrojnych tworzących się we Francji.
Pułk został odtworzony w listopadzie 1918 roku pod nazwą 1 Pułku Ułanów Krechowieckich im. Bolesława Mościckiego, przyjmując za swoje barwy amarant i biel.
Piotr Wilkosz – historyk, specjalista zajmujący się dawną bronią palną, pracuje w Dziale Rzemiosła Artystycznego, Kultury Materialnej i Militariów, kurator wystawy „Sztuka Legionów Polskich”.
Zobacz także:
Zdjęcie główne: Mirosław Żak – Pracownia Fotograficzna MNK
