Polska zbroja husarska to jeden z najbardziej charakterystycznych symboli Rzeczypospolitej szlacheckiej, a także symbol sukcesów militarnych w wieku XVI i XVII. Była ona wytworem wieloletniej ewolucji i mieszania się na ziemiach polskich cech rodzimych z wpływami płynącymi ze Wschodu i Zachodu. „Klasyczne” uzbrojenie husarza składało się z hełmu, zwanego szyszakiem, karwaszy (wpływy głównie tureckie i węgierskie), napierśnika, naplecznika lub okrągłego umba na plecach, obojczyka i naramienników (elementy zachodnioeuropejskie), czasem też z osłon na nogi. Przejętym ze Wschodu elementem zbroi miały być również skrzydła, choć te, jeśli były w użyciu, mocowano raczej do łęków siodła (a w XVI wieku także do tarcz), nie do pleców, jak ukazuje to romantyczna wizja husarii rodem z XIX wieku. Najbardziej charakterystyczne i unikatowe dla polskiej zbroi było zdobnictwo w postaci mosiężnych lamówek i medalionów, wybijanych w groszkowaną powierzchnię, wycinane w rozetki i serduszka czy nabijane stemplem w powtarzające się motywy, a wywodzące się z polskiej sztuki ludowej.
Zbroje husarskie mają też swoją symbolikę, na którą składają się medalion Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia oraz krzyże nawiązujące kształtem i dewizą do Orderu Orła Białego, które pojawiły się już w schyłkowym okresie husarii, w wieku XVIII. Obecne datowanie zbroi husarskich opiera się na pracy wybitnego krakowskiego bronioznawcy prof. Zbigniewa Bocheńskiego, który wywiódł je na podstawie zbroi przypisywanej Stanisławowi Skórkowskiemu (zm. po 1667), sekretarzowi Władysława IV, jedynej związanej z konkretną postacią historyczną. Datowanie to wobec braku potwierdzenia w materiale ikonograficznym, a nadto wobec faktu, że proweniencja tej jednej zbroi była już podważana, każe się zastanowić nad koniecznością dalszych badań nad chronologią polskiej zbroi husarskiej.
Michał Dziewulski – historyk, kustosz zbiorów militariów MNK, prezes krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy oraz członek Międzynarodowego Komitetu Muzeów Broni i Historii Wojskowości – ICOMAM. Autor artykułów, książek i wykładów w Polsce i za granicą poświęconych dawnemu uzbrojeniu polskiemu i wschodniemu.
Do 7 stycznia 2018 zbroję husarską można oglądać na wystawie #Dziedzictwo
Zobacz także:
