Zofia Kulik ( 1947 r.-) w latach 1965-1971 studiowała w pracowni prof. Jerzego Jarnuszkiewicza na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie. Podczas studiów uczęszczała również na zajęcia Oskara Hansena. W latach 1970-1987 działała na polu sztuki wspólnie ze swoim życiowym partnerem Przemysławem Kwiekiem, tworząc duet KwieKulik. Jako duet artystyczny założyli w swojej pracowni na warszawskiej Pradze w 1973 roku Pracownię Działań, Dokumentacji i Upowszechniania (PDDiU), rodzaj prywatnej instytucji gromadzącej unikatowy, niezwykle obszerny zbiór dokumentacji polskiej neo-awangardowych. Od samego początku gromadzony materiał był udostępniany i prezentowany na rozmaitych pokazach.
Istotną cechą twórczości duetu KwieKulik (oraz indywidualnej twórczości Zofii Kulik) było wykorzystywanie w swych działaniach dokumentacji i motywów z działań wcześniejszych, a tym samym ich reinterpretacja. Po zakończeniu długiej współpracy z Przemysławem Kwiekiem Kulik skupiła się na innym rodzaju działań artystycznych. Wspierając się terminologią Oskara Hansena – przeszła od formy otwartej do formy zamkniętej. Na jej indywidualną twórczość składają się przede wszystkim fotograficzne, czarno-białe, często wielkoformatowe kolaże – budowane przez artystkę w technice wielokrotnego naświetlania.
Zazwyczaj tworzą one cykle, np. Motyw ludzki (1989), Idiomy socwiecza (1990), Gotyk międzynarodowy (1987-1990), Motyw ludzki II (1991), Motyw ludzki III (1995), Ogrody (2004), Desenie (2007). Ich struktura często jest porównywana do witraży lub orientalnych dywanów – budują je bowiem setki mniejszych fotografii, które składają się na skomplikowaną ikonografię tych przedstawień. Najczęściej powtarzają się w nich motywy draperii, grotów, ostrzy, imperialnej architektury, a przede wszystkim – modela przybierającego określone pozy. Przez kilka lat tym modelem był artysta – Zbigniew Libera, który przed obiektywem Kulik prezentował szeroki wachlarz różnorodnych gestów. Unieruchomiony w swych pozach model tracił swe indywidualne cechy.
Istotą tych fotokolaży jest w głównej mierze konfrontowanie się z pojęciem władzy i dominacji systemu nad jednostką. Zakupiona do kolekcji Muzeum praca Motyw Ludzki(I) (pierwsza z tego cyklu) powstała w roku 1989, roku przełomu i transformacji. Jest pierwszym dziełem w naszej kolekcji, które wpisuje się w nurt tzw. Sztuki Krytycznej, tak ważnej w polskim życiu artystycznym lat 90.
Sama kompozycja Motyw ludzki(I), swym wyglądem przywodzi na myśl orientalny dywan, z tym, iż zamiast neutralnych abstrakcyjnych wzorów wypełniona jest wyobrażeniami całkiem konkretnymi, takimi jak zwielokrotniony warszawski Pałac Kultury i Nauki oraz postać nagiego mężczyzny. Nagim modelem, przyjmującym różne pozy jest wspomniany już Zbigniew Libera. Widoczny jest również w „obwolucie” dywanu ubrany w tunikę.
Istotne w tej pracy jest, iż modelem jest właśnie mężczyzna. Oddziaływanie poszczególnych elementów opiera się zazwyczaj na kontraście pomiędzy dekoracyjnością wzorów, w które układają się, oraz drastycznością pojawiających się na nich motywów, które stają się czytelne dopiero w zbliżeniu, gdy widz rezygnuje z oglądu całości na rzecz poszczególnych motywów ikonograficznych. Kulik dokonuje w tej pracy odwrócenia tradycyjnych ról – w sztuce motywem zbanalizowanym do tego stopnia, że już niezauważalnym i nie budzącym zdziwienia, czy zgorszenia jest postać nagiej kobiety. Zaś nagi mężczyzna jako motyw ozdobny ujawnia absurd i nonsens odkrytego ciała będącego częścią składową wielkiej alegorycznej kompozycji.
Tematem tej pracy jest nie tylko słabość, kondycja psychofizyczna ludzkiej jednostki, ale także dwuznaczność dekoracyjnej struktury, w którą człowiek został wprowadzony. Jako klocki tej układanki często występują: iglice, sztandary, obeliski, pociski, girlandy, gwiazdy, wszystkie symbole dominacji i władzy, z którymi żyliśmy w czasach komunizmu. Motywy z fotomontażu układają się w kompozycje, których funkcją jest – zdobić, ale też przez swą intensywność gniotą, chwytają w sidła ciało ludzkie. To chce nam właśnie powiedzieć Zofia Kulik – władza, a z nią wiążąca się przemoc, agresja i bezprawie układają się w przytłaczający nas ornament.
Anna Budzałek – historyk sztuki, kurator sztuki nowoczesnej, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i studiów kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracuje w Dziale Sztuki Współczesnej MNK. Na co dzień zajmuje się polską sztuką po 1945 r. ze szczególnym uwzględnieniem twórczości kobiet w polskim życiu artystycznym oraz działalności I i II Grupy Krakowskie
Zakup w ramach programu MKiDN Regionalne Kolekcje Sztuki Współczesnej 2018, dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
