Obrazem, który wprowadza widza w przestrzeń wystawy kolekcji Feliksa Jasieńskiego Od Japonii do Europy. Rzeczy piękne i użyteczne na drugim piętrze Kamienicy Szołayskich jest portret Feliksa Jasieńskiego z teką, namalowany przez Jacka Malczewskiego.
Interesującą analizę tego dzieła przedstawił Kazimierz Wyka w książce Thanatos i Polska czyli o Jacku Malczewskim:
„Ciemnowłosy mężczyzna o skupionej urodzie, przytrzymuje dłońmi tekę graficzną. Teka, ostro na widza nastawiona i wręcz przed ramy obrazu wysunięta, tworzy pierwszy rozciągły poziom kompozycyjny. Drugi wyznacza linia idealnie płaskiego horyzontu. Po obydwu stronach kruczowłosego, profilami ku sobie, ustawił Malczewski dwa stare fauniszcza. Dłonie mają złożone do modlitwy, a głowy ustrojone w gałązki kwitnącej jabłoni. Sytuacja figuralna oznacza coś w rodzaju adoracji Mangghi jako zbieracza sztuki japońskiej”.
Czy „sytuacja figuralna” przedstawiona na obrazie ma rzeczywiście związek z Jasieńskim zbieraczem sztuki japońskiej?
Kluczem do rozwiązania tej zagadki jest niewątpliwie data powstania portretu, którą malarz zamieścił pod sygnaturą – 1903. To właśnie w tym roku ukazała się „Teka Polskich Grafików”, której pomysłodawcą i inicjatorem był Feliks Jasieński, znawca i miłośnik sztuk graficznych oraz ich gorący propagator. „Teka” wydana została w 120 egzemplarzach, a kamienie i płyty, z których wykonano odbitki, zniszczone. Przygotowanie tego pionierskiego wydawnictwa trwało prawdopodobnie od jesieni 1902 do kwietnia 1903 roku. Aluzją do rozpoczęcia i zakończenia prac nad „Teką” są zapewne wieńce z owoców dzikiej róży i kwiatów jabłoni znajdujące się na głowach „dwóch starych fauniszczów” – „doradców” Jasieńskiego. Wydanie teki, jak pisze Ewa Milicer, było przedsięwzięciem kosztownym i żmudnym. „Należało nie tylko namówić kilkunastu uznanych malarzy do wypróbowania nowego środka wyrazu, a dla wielu z nich było to pierwsze zetknięcie się z techniką graficzną, ale także zapewnić im środki techniczne i pomoc, a następnie wyprodukować tekę”.
Jakich artystów autor Mangghi namówił do współpracy i jakie dzieła znalazły się w jego „Tece” najlepiej ilustruje dołączony do niej spis zatytułowany „Teka Stowarzyszenia polskich Artystów-Grafików”, na którym figurują: Stańczyk Jana Matejki, Kobieta z wazonem i Główka Teodora Axentowicza, Józefa Czajkowskiego Cmentarz klasztorny w Krakowie, Stanisława Czajkowskiego Las zimą, Ignacego Łopieńskiego Krajobraz, dwie prace Jacka Malczewskiego Głowa starca i Portret Feliksa Jasieńskiego, Józefa Mehoffera Zemsta, Józefa Pankiewicza Katedra paryska, Antoniego Procajłowicza Głowa kobiety, Ferdynanda Ruszczyca Kościółek na Litwie, Jana Stanisławskiego Wisła pod Tyńcem, Karola Tichego Rynek krakowski, Edwarda Trojanowskiego Wawel, dwie prace Wojciecha Weissa Na Skałce i Willa d’Este, cztery prace Leona Wyczółkowskiego: Portret Juliusza Kossaka, Portret Jacka Malczewskiego, Portret Feliksa Jasieńskiego i Kościół Bożego Ciała w Krakowie oraz praca Stanisława Wyspiańskiego zatytułowana Helenka.
To właśnie te, wymienione wyżej grafiki trzyma w swej tece Feliks Jasieński.
O roli jaką kolekcjoner odegrał w procesie jej powstawania najlepiej świadczy dedykacja Ignacego Łopieńskiego zamieszczona na rycinie jego autorstwa: „Panu Feliksowi Jasieńskiemu / naszemu Dyrektorowi „Teki” / d.28 VI 1903 r”.
Na wystawie Od Japonii do Europy. Rzeczy piękne i użyteczne w sali poświęconej grafice polskiej, pośród wybitnych dzieł graficznych, znalazły się cztery prac prace z „Teki” – dwie akwaforty: Krajobraz [Ulica Kościeliska w Zakopanem] Ignacego Łopieńskiego ze wspomnianą wyżej dedykacją i Katedra paryska Józefa Pankiewicza oraz dwie litografie: Wisła pod Tyńcem Jana Stanisławskiego i Portret Feliksa Jasieńskiego Leona Wyczółkowskiego.
Danuta Godyń – kustosz działu rycin, rysunków i akwarel, kurator wystawy kolekcji Feliksa Jasieńskiego „Od Japonii do Europy. Rzeczy piękne i użyteczne”.
