06-NN-000378#001

81 cennych drzeworytów japońskich dołączyło do kolekcji MNK

Kolekcje muzealne to twory żywe, czasem ewoluujące, rozrastające się, niekiedy uszczuplane czy niszczone przez ludzką chciwość i pychę a jednak – żywe.

Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie przechodziła różne koleje losu a o jej kształcie nie zawsze mogła decydować świadoma polityka kolekcjonerska, którą wdrażają kustosze, muzealnicy i opiekunowie zbioru.

Pierwszy japoński obiekt pojawił się w MNK jako dar już w 1892 roku. Od tego czasu Muzeum rozbudowywało zbiór poprzez darowizny i zakupy własne.

W czerwcu 2018 roku kolekcja wzbogacona została o zbiór 81 drzeworytów nurtu ukiyo-e czyli obrazów z Przepływającego Świata oraz album z wizerunkami słynnej świątyni shintoistycznej Toshogu Taisha w Nikko.

Jest to dar o znaczącej wartości dla MNK a tym bardziej wyjątkowy, że całość pochodzi z kolekcji dr Jensa Wiebela, niemieckiego lekarza, w którego rodzinie te zbiory pozostawały przez trzy pokolenia.

Dziadek obecnego Ofiarodawcy, dr H. W. Hoeck był prawnikiem, który  w 1922 roku nabył interesujące go japońskie skarby drzeworytnicze kierując się własnym smakiem i wrażliwością. Zbiór, przewieziony następnie do Niemiec, stanowił wartość, którą cieszono się na co dzień. Eksponowane w rodzinnym domu dr Wiebela, wieszano grafiki w miejscach zaciemnionych, unikając bezpośredniego naświetlania. Już wówczas rodzina opiekująca się drzeworytami wykazywała wielką troskę o ich stan zachowania. Dzięki tej szczególnej dbałości o kondycję dzieł oraz rotacyjną ich podmianę w domowej ekspozycji,  drzeworyty zachowały do dziś wyraźne barwy i są świadectwem znakomitej pracy mistrzów tworzących drzeworyt. W okresie II wojny światowej wszystkie pieczołowicie złożone były na poddaszu, szczęśliwie unikając zniszczenia.

To właśnie te drzeworyty dr Jens Wiebel postanowił przekazać Muzeum Narodowemu w Krakowie. W tym miejscu należy podkreślić rolę dwóch wyjątkowych osób, bez których inicjatywy i zaangażowania nie doszłoby do tak bezprecedensowego wydarzenia – historyka sztuki, dr Ewy Kamińskiej (UJ) oraz zaufanego przyjaciela rodziny Wiebelów, opiekuna kolekcji, Johna Helmbocka.

Wszystkie dzieła pochodzą z okresu Edo i Meiji czyli reprezentują okres od XVII do pocz. XX wieku. Warto zaznaczyć, że wzbogacenie kolekcji nastąpiło o wartość bardzo bliską zamysłowi kolekcjonerskiemu Feliksa Jasieńskiego. A mianowicie zyskaliśmy kolejne przykłady grafik, pozwalających na delektowanie się kilkoma odbitkami tego samego projektu. Tę samą scenę możemy oglądać w różniących się wariantach kolorystycznych czy nieco innym nasyceniu barw. Możemy również porównywać odbitki drzeworytnicze uzyskanej z rzeźbionych na nowo desek.

Utagawa Hiroshige (1797-1858) Wichura w Yokkaichi Z serii: Pięćdziesiąt trzy stacje na drodze Tokaido
Utagawa Hiroshige (1797-1858), „Wichura w Yokkaichi”, Z serii: „Pięćdziesiąt trzy stacje na drodze Tokaido”

W zbiorze znajduje się kilka serii autorstwa Utagawy Hiroshige, w tym słynne 53 stacje na drodze Tokaido czy Słynne widoki Wschodniej stolicy a także wiele z odbitek stanowiących ilustrację wspaniałej serii 36 widoków góry Fuji, które wyszły spod ręki Katsushiki Hokusaia.

06-NN-000386#002_1531737180558
Katsushika Hokusa (1760-1849), „Widok góry Fuji z Bishu”, z serii: „36 widoków góry Fuji”, 1831-1833

Oprócz cykli ilustrujących krajobrazy Japonii pojawiają się pojedyncze odbitki uznanych mistrzów, takich jak Suzuki Harunobu – zw. ojcem barwnego drzeworytu czy Kitagawa Utamaro portretujący piękne postaci kochanków.

06-NN-000328#001_1531733520855
Kitagawa Utamaro (1753-1806), „Samobójczy kochankowie Koharu i Jihei”, z serii: „Wierność wzajemna źródłem miłości”, ok. 1798-1799

Bardzo dobra techniczna jakość tych dzieł pozwala na powrót do tradycji, która zawieszona została po przekazaniu kolekcji Działu Sztuki Dalekiego Wschodu w 2005 r. w depozyt do Muzeum Manggha, co ograniczyło bezpośredni dostęp kustoszy MNK do zbioru. Życzenie Ofiarodawcy, by dzieła służyły celom dydaktycznym pokrywa się ze stałą misją prowadzoną przez MNK udostępniania zbiorów, działań edukacyjnych, również na oryginalnych grafikach. Przygotowujemy powrót do spotkań studyjnych ze studentami, adeptami sztuki czy japonistami, którzy będą mogli poznawać, również z bliska, wyjątkowość techniki japońskiego drzeworytu.

Jakkolwiek ogólna kondycja drzeworytów i ich barwa ocenione zostały wysoko, to należy zaznaczyć, że te obiekty będą musiały przejść niezbędne zabiegi konserwatorskie w Pracowni Konserwacji Papieru MNK.

Utagawa Hiroshige (1797-1858) , Stacja Yokkaichi, z serii: 53 stacje na drodze Tokaido, ok. 1833-1834
Utagawa Hiroshige (1797-1858), „Księżyc pod mostem Ryogoku”, z serii: „53 stacje na drodze Tokaido”, ok. 1833-1834

Wraz z dr Ewą Kamińską i Johnem Helmbockiem przystępujemy do opracowania międzynarodowego projektu, którego częścią będą dzieła z uzyskanego daru. Daru, który obecny Ofiarodawca wspomina jako obrazy ze swojego dzieciństwa, gdy wraz z rodzeństwem i kuzynostwem siadali na schodach pod ścianami, na których wisiały drzeworyty japońskie.

 

BRomanowicz Beata Romanowicz – Kustosz Działu Sztuki Dalekiego Wschodu MNK, stypendystka Rządu Chińskiego, Rządu Japońskiego, Fundacji Japońskiej. Autorka i współautorka wystaw o sztuce japońskiej, autorka licznych artykułów i książek m.in. o drzeworycie japońskim.

 

 

Zdjęcie główne: Utagawa Hiroshige (1797-1858), Wichura w Yokkaichi, Z serii: Pięćdziesiąt trzy stacje na drodze Tokaido (fragment)

Pin It

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *